تصمیم گیری و مراحل آن
تصمیم گیری به چه معناست؟
تصمیم گیری، به معنی انتخاب کردن بین دو یا چند اقدام مختلف است.
تصمیم گیری فرایندی است که در پی آن راهی برای حل مسأله و یا انجام کاری انتخاب می شود.
تصميم گيري، انتخاب گزينه مناسب از ميان گزينه هاي مختلف است.
انواع تصمیم گیری:
افراد با توجه به ویژگیهای شخصیتی و موقعیتی متفاوتی که دارند
از سبکها و روشهای مختلفی برای تصمیم گرفتن استفاده میکنند
تصمیمگیری احساسی:
در این حالت هیجانها و حالات درونی مان را جلو میاندازیم و براساس آنها تصمیم میگیریم؛ و به دل مان گوش می کنیم.
در تصمیم گیری احساسی از منطق و آینده نگری خبری نیست و مبنای احساسات درونی فرد است.
تصمیمگیری اضطراری:
بعضی از افراد در شرایطی که مجبورند تصمیم بگیرند و انتخاب کنند دچار اضطراب میشوند.
تعارض بین این انتخابها و اضطراب آنقدر نفسگیر و غیرقابل تحمل میشود که فرد نمی تواند بهدرستی تصمیم بگیرد.
این افراد در این شرایط بدون فکر کردن انتخاب می کنند.
تصمیمگیری اجتنابی:
بعضی از آدمها وقتی در شرایط تصمیمگیریها و انتخابهای مهم زندگی قرار میگیرند سعی میکنند
از این مسئله فرار کنند، این افراد خود را ضعیفتر از آن میبینند که بتوانند تصمیمگیری کنند و مدام امروز و فردا میکنند.
تصمیمگیری تکانهای:
تکانه به زبان ساده یعنی هیجانهای زودگذر و شدید که آدم را به کاری وامیدارد.
در تصمیمگیری تکانهای فرد سریع و بدون تفکر تصمیم میگیرد تصمیمهایی که معمولاً خود افراد هم بعداً از کارشان تعجب میکنند:
«خودمم هم نمی دونم چطوری شد این کار رو کردم.»
تصمیمگیری مطیعانه:
حرف گوشکنهای بیچون و چرا معمولاً این مدلی تصمیم میگیرند، یعنی براساس انتظاراتی که دیگران از آنها دارند.
این افراد خواستهها و اهداف خودشان را نادیده میگیرند و بهراحتی اجازه میدهند دیگران به جای آنها انتخاب کنند.
تصمیمگیری منطقی:
ایـن نـوع تصمیمگیــری بهترین نوع تصمیمگیری است چون فرد سعی میکند براساس فکر و منطق جلو برود و تلاش میکند
همهی اطلاعات موردنیاز را جمعآوری کند. و یک تصمیم کاملاً آگاهانه میگیرد.
تصمیمگیری فردی
1) تحلیل هزینه-فایده را انجام دهید:
قبل از گرفتن تصمیم نهایی، حتما مزایا و معایب را بررسی کنید. این کار مستلزم انجام تحلیل هزینه-فایده است که به کمک آن،
نتیجهی هر راه ممکن را (چه مثبت و چه منفی) بررسی میکنید.
2) گزینهها را محدود کنید:
برای ساده کردن تحلیل هزینه-فایده، گزینهها را محدود کنید. هر چه گزینههای پیش رو بیشتر باشند،
گرفتن تصمیم نهایی، سختتر خواهد شد؛محدود کردن گزینهها سبب آرامش خاطر بیشتر میشود.
3) اهمیت تصمیم را ارزیابی کنید:
اهمیت تصمیمتان را مشخص کنید (میزان تأثیر این تصمیم بر زندگی من چقدر خواهد بود؟ میزان هزینههای این تصمیم چقدر خواهد بود؟)
و بر اساس آن، یک مهلت زمانی تعیین کنید.
اهمیت تصمیم خود را بسنجید و حداقل زمان ممکن را به تصمیمگیریهای جزئی اختصاص دهید.
اگر تصمیم شما بر خود شما یا دیگران اثر مهمی نمیگذارد، پس با فکر کردن بیش از حد برای انتخاب گزینهها، وقت خود را تلف نکنید.
4) تحقیق کنید:
انرژی و وقتی که صرف تحقیق دربارهی کارمورد نظرتان میکنید، در نهایت سبب رضایت شما خواهد شد،
در غیر این صورت، پشیمانیِ شدیدی مبتلایتان میشود.
5) با یک فرد آگاه و باتجربه مشورت کنید:
مشورت با یک فرد آگاه جزئی از حقایق پیش از تصمیمگیری است
این کار به بهبود مهارت تصمیمگیری شما در آینده هم کمک میکند، زیرا شما اعتماد و اطمینان پیدا میکنید
که با کمک گرفتن از یک فرد باتجربه، در نهایت تصمیم درستی خواهید گرفت.
تصمیمگیری گروهی:
6) مدیریت منازعه را تمرین کنید:
تصمیمگیری گروهی، کار سختی به نظر میآید. وجود اعضای بسیار، احتمال تعارض را بالا میبرد،
بنابراین برای آماده کردن خودتان در چنین موقعیتهایی، تمرین مدیریت معارضه، همیشه به کار میآید.
تفاوت بین موقعیت (برد-باخت) و (برد-برد) را شناسایی کنید.
7) از پیش برنامهریزی کنید:
وقتی قرار است یک تصمیم گروهی بگیرید، برای اجتناب از تعارض میان اعضای گروه،
بهترین کار این است که پیش از رسیدن به موعد تصمیمگیری، از پیش به جزئیات مربوط به آن تصمیم به خوبی فکر کنید.
8) مسئولیت را به عهده بگیرید:
گاهی اوقات باید تسلیم شد و گاهی اوقات باید قاطع بود. اگر هیچکس هنگام تصمیمگیری گروهی،
موضع ثابتی نمیگیرد، شما مسؤلیت را به عهده بگیرید.
9) روی اشتباهات تمرکز نکنید:
بزرگترین مانع تصمیمگیری این است که خودتان را به خاطر اشتباهات گذشته سرزنش کنید.
زندگی کردن با تشویش و پشیمانی از تصمیمات گذشته، به توانایی تصمیمگیری سریع و مؤثر شما در آینده آسیب میرساند،
بنابراین به جای تمرکز روی اشتباهات و شکستهای گذشته، قاطعانه تصمیم بگیرید
و هنگامی که تصمیمتان را به سامان رساندید، دیگر به گذشته فکر نکنید.
چه تصمیماتی در زندگی عقلانی نیست؟
در زندگی گاهی افراد تصمیماتی را می گیرند که عقلانی و منطقی نیست از این رو محکوم به شکست می شوند.
برای تصمیم گیری شرایط مهمی لازم است که توجه به آن می تواند منجر به تصمیمات سازنده شود.
تصمیم گیری در هیجانات روحی و اوج احساسات می تواند آن تصمیم را از عقلانیت و منطق تهی سازد
چرا که در زمانی که احساسات بر عقل غلبه کند و عقل جایگاهی برای تصمیم ندارد.
تصمیماتی که افراد تصور می کنند نیازی به مشورت ندارند و خودشان بهترین فرد برای آن تصمیم گیری به شمار می روند؛
تصمیماتی از روی غرور و خودخواهی است که می تواند در نهایت به شکست و پشیمانی ختم شود.